ضرورت مداخلات روانشناسی در مدارس

آموزش‌وپرورش غربالگری روانشناختی نمی‌کند و صرفا به غربالگری هوشی می‌پردازد. البته ظاهرا طرحی در حال بررسی است که غربالگری روانی در آغاز سال‌تحصیلی اتفاق بیفتد. با وجود این، در ایران آمار رویدادهای روانی بالاست.

گزارش‌های جهانی نشان می‌دهد پایتخت ایران ششمین شهر پراسترس جهان است. همچنین مطالعه دیگری از سوی وزارت بهداشت در سال ۹۵ درباره شش‌هزار گروه نمونه انجام شده که گزارش آن در سال۹۶ منتشر شده است. این مطالعه نشان می‌دهد ۸۵‌درصد گروه نمونه ظرف شش‌ماه گذشته یک استرس عمده را تجربه کرده‌اند. بنابراین وقتی زندگی در شهرهای ایران با فرایندهای استرس‌آمیز توام است، به‌تبع آن مردم مشکلات بیشتری را در رفتاری‌های خود نشان می‌دهند.
برای مثال آموزش‌وپرورش محل مناسبی است تا دانش‌آموزانی که دچار مشکلات عاطفی و ناسازگاری هستند و از بیش‌فعالی رنج می‌برند، شناسایی شده و به آنها خدمات خاص مشاوره ارائه شود.

این درحالی است که غربالگری روانی می‌تواند در فضاهای مختلفی انجام شود. برای مثال، یک سازمان یا نهاد ممکن است بتواند برای کارکنان خود پرونده‌های سلامت درست کند. از این رو وقتی وضعیت کارکنان خود را غربالگری می‌کند، ممکن است با هزینه اندکی بهره‌وری سازمان خود را بالا ببرد یا در قوه‌قضائیه اگر ثابت شود که فردی سابقه کودک‌آزاری در گذشته داشته و قاضی تجویز کند که ۲۰جلسه در فرایند روانشناسی حضور یابد، ممکن است این امر در پیشگیری از کودک‌آزاری‌های بعدی موثر باشد. بنابراین برای اینکه ما بتوانیم از این فضای بسته خارج شویم، باید استانداردهای سلامت اجتماعی را بالا ببریم؛ یعنی از یک طرف شرایط را به‌گونه‌ای مهیا کنیم که میزان استرس در شهرها کاهش و میزان رفاه و اشتغال افزایش یابد و از طرف دیگر هم با اجرای غربالگری روانی از آسیب‌هایی که هزینه‌های سنگینی را در جامعه ایجاد می‌کنند، پیشگیری کنیم. اگر غربالگری روانی به‌موقع صورت گیرد، تاثیر مثبتی دارد. برای مثال، ممکن است افرادی که دچار مشکلات عاطفی هستند ترک تحصیل کنند. به‌عبارت دیگر، فردی که مشکلات عاطفی دارد و از تحصیلات لازم هم برخوردار نیست، ممکن است همیشه برای جامعه هزینه ایجاد کند. بنابراین وجود غربالگری‌های روانی بسیار ارزشمند است و وزارت آموزش‌وپرورش باید در این حوزه برنامه‌ریزی کند و کاری انجام دهد.

دپارتمان روانشناسی دبیرستان سلام صادقیه با حضور جناب آقای توفیق حدادی و همچنین جناب آقای علیان در صدد است تا دانش آموزان و همچنین اولیا و همکاران و معلمان را با موضوعات روانشناختی آشنا سازد و در این راه کمک های چشمگیری را به اعضای مدرسه اعم از دانش آموزان ، اولیا و معلمین و کادر مدرسه بنمایید.

در همین راستا دوره های زیر برگزار کردیده است:

کارگاه مدیریت خشم ( NVC ) برای اولیای گرامی تمامی پایه ها
کارگاه تئوری انتخاب برای اولیای گرامی
دوره های تخصصی تئوری انتخاب در مدارس برای همکاران و معلمین دبیرستان سلام صادقیه
دوره های ارتباط بدون خشونت ، زبان زندگی
دوره های NVC
ملاقات های مستمر و دوره ای با اولیا و دانش آموزان.
دوره های گذر از استرس امتحانات

انجمن روان شناسی امریکا، مجموعه ای را منتشر نموده است که در آن ۲۰ اصل مهم و اساسی روان شناسی آموزشی را که در هر کلاس درسی می‌تواند مورد استناد و استفاده معلم‌ها قرار گیرد، گردآوری کرده است. این ۲۰ اصل در دو قسمت به صورت خلاصه فهرست می‌شوند.

اصل اول:

باورها و پنداره‌های دانش آموزان در مورد هوش و توانایی‌هایشان، بر عملکرد ذهنی و یادگیری آن‌ها اثر می‌گذارد. در صورتی که دانش آموزان باور داشته باشند قابلیت‌های ذاتی آنان قابل رشد و پیشرفت است، تلاش بیشتری می‌کنند اما در صورتی که باور کنند هوش و استعداد آن‌ها مادرزادی و غیر قابل تغییر است، انگیزه تلاش را از دست می‌دهند.

اصل دوم:

معلومات پیشین دانش آموزان بر یادگیری اکنون آن‌ها اثر می‌گذارد. معلم‌ها باید متوجه تداخل معلومات پیشین دانش آموزان با مباحث درسی جدید باشند زیرا دانسته‌های دانش آموزان تنها در کلاس‌های درس شکل نمی‌گیرد محیط خانواده و اجتماع و تعاملات دانش آموزان با جوانب مختلف زندگی روزمره می‌تواند منابع کسب دانش آن‌ها باشد. این دانسته‌های پیشین می‌تواند بر یادگیری جدید، اثر منفی یا مثبت داشته باشد.

اصل سوم:

توان ذهنی و یادگیری دانش آموزان محدود به مراحل رشد فعلی آن‌ها نیست. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که قوای ذهنی دانش آموزان همیشه و در همه موارد محدود به اقتضای سن و سال آن‌ها نیست دانش آموزان می‌توانند به سطوح بالاتری از تفکر و رفتار دست یابند در صورتی که از نظر بیولوژیکی به اندازه کافی رشد یافته باشند، میزانی از آشنایی قبلی یا ارتباط با موضوع درسی را داشته باشند، با موضوعات چالش انگیز رو به رو شوند و در یک محیط آموزشی غنی (همکلاسان با استعداد یا معلم‌های خوب) قرار گرفته باشند.

اصل چهارم:

یادگیری نیاز به بسترسازی دارد بنابراین برای تعمیم آموخته‌ها به موقعیت‌های جدید باید ارتباط بین مطالب جدید و پیشین را برقرار ساخت. انتقال یادگیری جدید به ساختارهای قبلی ذهن کار ساده و خودکاری نیست، دانش آموزان برای ارتباط دادن معلومات جدید با ساختارهای ذهنی سابق خود نیاز دارند که هر چه بهتر و عمیق تر رابطه ای را بین دانش جدید و قدیم خود ایجاد نمایند بنابراین معلم‌ها برای آموزش مفاهیم جدید نیاز به فراهم کردن بستر مناسب از طریق استفاده از انواع روش‌های تدریس، استفاده از مثال‌ها و مصادیق و غیره هستند.

اهل پنجم:

انتقال آموخته‌ها و مهارت‌ها به حافظه بلند مدت نیازمند تمرین است. به تجربه دریافته‌ایم که هیچ مطلب یا مهارتی نمی‌تواند بدون تکرار و تمرین از حافظه کوتاه مدت یا میان مدت وارد حافظه بلند انسان شود. بنابراین برای درونی کردن دانش یا مهارت جدید نیاز به تکرار و تمرین بسیار وجود دارد.

اصل ششم:

بازخورد صریح، واضح و به موقع یادگیری دانش آموزان را افزایش می‌دهد. دانش آموزان برای اینکه جایگاه خود را نسبت به مراحل یادگیری درک کنند و بدانند که تا چه حد بر یک موضوع درسی تسلط یافته‌اند نیاز به دریافت بازخورد توسط معلم دارند. بنابراین بازخورد به موقع، صریح و واضح می‌تواند به دانش آموزان در تائید آموخته‌ها و تصحیح اشتباهات خود کمک کند.

اصل هفتم:

مهارت‌های برنامه ریزی و انضباط شخصی دانش آموزان یادگیری آن‌ها را تسهیل می‌کند بنابراین این مهارت‌ها می‌توانند به دانش آموزان آموخته شوند. دانش آموزانی که از انضباط شخصی برخوردار هستند و برای انجام امور روزمره زندگی از تحصیل و سرگرمی و سایر امور از برنامه ریزی استفاده می‌کنند، بیشتر از سایر دانش آموزان به موفقیت دست می‌یابند بنابراین آموزش مهارت‌های مدیریت وقت و برنامه ریزی می‌تواند جزئی از برنامه درسی مدارس باشد.

اصل هشتم:

خلاقیت دانش آموزان می‌تواند تقویت شود. امروزه می دانیم که خلاقیت پدیده ای ذاتی و غیر قابل تغییر نیست. دانش آموزان می‌توانند از طریق یک برنامه آموزشی مناسب و رویکرد مثبت معلم، خلاقیت و تفکر جانبی خود را تقویت نمایند استفاده از برنامه‌های هنری و تفکر و بحث آزاد می‌تواند در تقویت قوای خلاقیت دانش آموزان مؤثر باشد.

اصل نهم:

انگیزش درونی بهتر و موثرتر از انگیزه‌های بیرونی می‌تواند یادگیری را برای دانش آموزان لذت بخش و شوق انگیز کند. معلم‌ها باید سعی کنند، انگیزه‌های یادگیری دانش آموزان را از عوامل بیرونی و سطحی همچون کسب نمره، رتبه با جایزه مادی، به سمت انگیزه‌های درونی و پایدار همچون میل به دانایی، کمال و زیبایی سوق دهند.

اصل دهم:

انتظارات و برداشت‌های معلم از دانش آموزانش می‌تواند بر عملکرد، انگیزه و یادگیری دانش آموزان مؤثر باشد. تحقیقات نشان می‌دهد قضاوت و برداشت معلم از میزان توانایی و استعداد دانش آموزان می‌تواند بر عملکرد واقعی آن‌ها تأثیر داشته باشد در صورتی که معلم یک دانش آموز را مستعد و باهوش ارزیابی کند، دانش آموز تلاش بیشتری برای جامه عمل پوشاندن به برداشت معلم می‌کند اما اگر معلم دانش آموز را کودن یا بی استعداد تلقی کند، این برداشت به طور ناخودآگاه بر عملکرد دانش آموز اثر منفی می‌گذارد و او را از آموختن و تلاش کردن دلسرد می‌کند (اثر پیگمالیون).